ma xyil uts

frasema predicativo

Se usa en: Cancuc, Oxchuc, Guaquitepec

Morfología: ma x- y- il uts ("no ve lo bueno")


  1. se enferma, no tiene buena salud, no tiene paz, tranquilidad

  2. [Cancuc] Te manchuk te te' ak'etik ya jna'bey sbae, lajemon niwan te jichuke, melel ma xkil uts. Si no fuera por las plantas que conozco, creo que ya estaría muerto, porque me enfermo mucho.

    [Oxchuc] Ma nanix bay jkil uts te banti la jta te winike. Nunca tuve paz con el hombre que me tocó.